بنابراین بحث درباره نحوه توزیع یارانهها ، موضوعی دیرینه در نظام اقتصادی است. هر تحول اقتصادی در یک کشور ناگزیر است قبل از هر چیز وضعیت یارانهها را تبیین کند تا جایی که برخی از دانشمندان علم اقتصاد «معیار کارآمدی نظام اقتصادی» را در نحوه توزیع بهینه منابع مالی میدانند. یارانه بهعنوان کمکی که از طرف دولت به اقشار کمدرآمد و تولیدکنندگان پرداخت میشود، امروزه نیز جایگاهی ویژه در طرحهای حمایتی دارد.
در تاریخ مدیریت اقتصاد ایران نیز، بحث اصلاح یارانهها به دفعات بهعنوان راهی برای برونرفت از اقتصاد متکی به نفت مطرح شدهاست. همچنان که در تجربه سایر کشورها متناسب با شرایط خاص آنها، طرح هدفمندسازی یارانهها مورد استفاده قرار گرفته است. بر این مبنا دستگاههای اجرایی، امروزه با اجرای این قانون به منظور رفع فاصله و شکاف طبقاتی میان فرادستان و فرودستان جامعه همت گماشتهاند و با کاهش هزینههای مترتب بر جامعه سعی در اجرای هر چه بهتر این مهم داشتهاند.
طرح هدفمندسازی یارانهها برای تعادل بخشیدن به نابرابریهای اقتصادی در سطح جامعه و رونق اقتصادی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم زیادی بر اقتصاد شهری خواهد داشت. از این رو بررسی و مطالعه پیرامون تأثیراتی که این طرح بر اقتصاد شهرها و نهادهای مدیریت شهری مانند شهرداریها خواهد داشت ضروری به نظر میرسد. یکی از اصلیترین پیامدهای اجرای این طرح واقعیتر شدن نرخ حاملهای انرژی است و افزایش این نرخ، تأثیر زیادی بر ساختار شهرها، نظام حملو نقل شهری، شیوه ساختوساز، تراکمهای ساختمانی، تعاملات اجتماعی، نحوه تولید، مکانگزینی خانوارها و بنگاههای اقتصادی، طراحی و برنامهریزی شهری و ... خواهد داشت.
از این رو مطالعه در حوزه اقتصاد شهری عملا پیشنیاز هرگونه تصمیمگیری در حوزههای مختلف مدیریت شهری است و اگر بدون بررسی آثار و عواقب آن انجام شود، میتواند تأثیراتی متفاوت از دوران پیشاز اجرای طرح بر اقتصاد شهرها و خانوارها داشته باشد. اجرای این طرح، فرصت و چالشهای جدیدی را پیشروی نظام مدیریت شهری کشور قرار داده است.
مطالعات اولیه نشان میدهد که در کوتاهمدت، درآمد شهرداریها از عوارض ناشی از ساخت و ساز تا حدی کاهش خواهد یافت. از اینرو شهرداریها نیز بایستی با نگرشی بلندمدت و با برنامهریزیهای منسجم و بهرهگیری از کارشناسان اقتصادی، از فرصت پیشآمده برای تغییرات اساسی در اصلاح نظام مالی و اقتصادی خود بهرهگیرند. با عنایت به ارزیابی برخی محققان اقتصادی مشخص گردیده که بیشترین میزان استفاده از یارانهها مربوط به بخش حملونقل و استفاده از حاملهای انرژی است.
البته حائز اهمیت است که شهرداری تهران در این زمینه سرمایهگذاریهای عظیمی انجام داده که میتوان به ارتقای وضعیت سیستم اتوبوسرانی سریع، خطوط مترو و سایر امکانات حملونقل عمومی مسافر و کالا اشاره کرد. با این رویکرد در حقیقت، هدف غایی، ارتقای کارآیی سیستم حملونقل شهر و ایجاد توازن بین حملونقل عمومی و شخصی از طریق به کارگیری مناسب ابزارهای اقتصادی است؛ بنابراین شناسایی تمام هزینههای مکمل از قبیل هزینههای ساخت، توسعه و نگهداری معابر و عوامل مرتبط به آنها از اولویتهاست.
شهرداری تهران در زمینه اصلاح الگوی تولید و مصرف، اقدام به فرهنگسازی گسترده و اثربخش کرده و از طرق مختلف با بهکارگیری ابزارهای نوین اطلاعرسانی و تبلیغاتی به ارائه راهبردهای مدرن عملیاتی در استفاده مناسب از امکانات، منابع و ماشینآلات پرداخته و تدبیر مناسبی اندیشیده است.
لذا شهرداری تهران با رویکرد اجتماعی و توجه به تمام مولفهها و شاخصهای اثرگذار در حوزه شهری با تمهیدات و مطالعات علمی و اجرایی سعی در ارائه حداکثری خدمات با مشارکت همگانی شهروندان داشته و دارد. همچنین با کاربست شیوههای نوین اقتصادی مانند تأسیس و توسعه بانک شهر و بیمه شهر، شفافسازی مالی، ایجاد سیستم حسابداری تعهدی و بهای تمامشده خدمات، تدوین طرح جامع درآمدهای پایدار، اجرای برنامههای سلامت اداری و سازمانی، پیوستن به طرح جهانی جامعه ایمن، تقویت سازههای مدیریتی و کارشناسی، توجه کافی به پرسنل بهعنوان سرمایه انسانی و بهسازی توانمندی این قشر همیشه فعال، استفاده از تخصصهای آنها مرتبط با کار هر متصدی و مباحثی از این قبیل تمام توان خویش را در جهت تحقق منویات مقام معظمرهبری (مدظله) به کار بسته است.
* معاون مالی و اداری شهرداری تهران